W postępowaniach karnoskarbowych, w sprawach w których dochodzi do postawienia zarzutów w przedmiocie uchylania się od obowiązku terminowej zapłaty podatków, trzeba pamiętać o możliwości umorzenia postępowania jeszcze na etapie przygotowawczym to przed skierowaniem do sądu aktu oskarżenia. Jest to możliwe również wówczas, kiedy podejrzanemu postawione zostały zarzuty. Trzeba bowiem pamiętać, że dla skutecznego oskarżenia osoby, co do której organ uznał, że zaszły przesłanki popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, konieczne jest udowodnienie że wszystkie z nich zostały niewątpliwie spełnione. I tak na przykład, dla wyczerpania znamion ustawowych wykroczenia skarbowego określonego w art. 57 § 1 k.k.s. koniecznym jest, ażeby podatnik uporczywie nie wpłacał w terminie podatku. Nierzadko zdarza się, że owa uporczywość jest trudna do wykazania, przy jednoczesnym założeniu że podatnik uchylając się od swoich obowiązków nie czynił tego celowo. Należy pamiętać, żę ugruntowane stanowisko orzecznictwa i doktryny wskazuje, że podatnik który nie wpłaca podatku z przyczyn od niego niezależnych, tym samym nie posiada środków na uiszczenie należności publicznoprawnych, nie powinien podlegać odpowiedzialności za czyn określony w art. 57 k.k.s. z uwagi na fakt niemożności zachowania się zgodnie z nakazem wskazanym w normie prawnej. Brak jest w tym zachowaniu, które obejmuje pojęciowo także zaniechanie, rozumiane jako brak określonego ruchu w spodziewanym kierunku desygnatu pojęcia „uporczywość” (za: A. Piaseczny, A. Wielgolewska, Komentarz do art. 57 k.k.s. [w:] A. Piaseczny (red.), Kodeks karny skarbowy. Komentarz. LexisNexis 2012).
Istnieją również alternatywne możliwości wnioskowania do organu, jeszcze na etapie przygotowawczym o zastosowanie instytucji warunkowego umorzenia postępowania. Zgodnie bowiem z art. 41 k.k.s. w zw. z art. 66 § 1 k.p.k. sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne skarbowe, gdy w konkretnym przypadku:
1) wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
2) okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości;
3) rysuje się pozytywna prognoza kryminologiczna co do przyszłego zachowania sprawcy;
4) sprawca nie był wcześniej karany za przestępstwo umyślne;
5) przestępstwo skarbowe, za które sprawca jest pociągany do odpowiedzialności, nie zostało popełnione w warunkach obligujących sąd do nadzwyczajnego obostrzenia kary, określonych w art. 37 § 1 pkt 1–3, 5–7 lub w art. 38 § 2 k.k.s. (z zastrzeżeniem art. 37 § 2 i 3 oraz art. 38 § 3 k.k.s.).
Istotne jest ustalenie czy społeczna szkodliwość czynu była znaczna albowiem samo niepłacenie należnych podatków, choć należy uznać za naganne, to należy ocenić, czy owa naganność rozmiarów wyższych niż znikoma. Okoliczności, w jakich doszło do popełnienia czynów oraz motywacja oskarżonego stanowić winny usprawiedliwienie jego zachowania na tyle, by uznać je za szkodliwe w stopniu nieznacznym. Wskazówki interpretacyjnej pojęcia społecznej szkodliwości czynu, zawartej w art. 115 § 2 k.k. Zgodnie z tym przepisem przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. W ocenie podejrzanej uwzględniając powyżej wskazane wytyczne należy uznać, iż społeczna szkodliwość czynu polegającego na naruszenia obowiązku należącego do podejrzanej jest mniejsza niż znikoma.
Dla skutecznego wniosku o umorzenie postępowania na etapie przygotowawczym konieczne, obok nieznaczności winy i społecznej szkodliwości, jest również spełnienie pozostałych przesłanek, a zatem między innymi to czy osoba podejrzana legitymuje się niekaralnością oraz to czy daje rękojmię niepopełnienia podobnego przestępstwa w przyszłości. Wszystkie te okoliczności winny zostać dokładnie sprecyzowane we wniosku po wnikliwej analizie sprawy oraz pod kątem możliwości skorzystania z instytucji umorzenia postępowania.
W ramach specjalizacji Kancelaria prowadzi obrony w postępowaniach karnoskarbowych, w szczególności w sprawach związanych z opóźnieniem w zapłacie podatków (nieterminowa płatność) oraz nieuregulowaniem zobowiązań podatkowych. Osoby zainteresowane wsparciem Kancelarii zapraszamy do kontaktu za pośrednictwem skrzynki pocztowej e-mail: biuro@basiewiczkasprzyk.pl lub telefonicznie pod nr: (71) 307-02-23.
Autorem niniejszej publikacji niestanowiącej porady prawnej jest Basiewicz Kasprzyk Kancelaria Radców Prawnych Sp. p. z siedzibą we Wrocławiu.
www.basiewiczkasprzyk.pl
